Ulusal bayram ve genel tatil günlerine denk gelen haftalarda fazla mesai alacağı, işverenler ve işçiler bakımından hesaplama karışıklığına sebebiyet verdiğinden bu çalışma hazırlanmıştır. Amaç, uygulamanın yasal mevzuata uygun hale getirilmesidir. Bu metin, işçinin resmi tatile denk gelen haftalarda —resmi tatil gününde çalışması veya çalışmaması durumlarında— fazla mesai alacağının nasıl hesaplanacağına dair Yargıtay kararları ve doktrin görüşleri ışığında açıklama yapmaktadır.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 63. maddesi ve bu maddeye dayanılarak çıkarılan Çalışma Süreleri Yönetmeliği uyarınca genel haftalık çalışma süresi en çok 45 saattir. Bu süre, azami sınırı teşkil eder ve iş sözleşmeleriyle daha az belirlenebilir; ancak 45 saatin üzerine çıkarılamaz. Kanun, aksi kararlaştırılmadığı sürece bu sürenin haftanın çalışılan günlerine eşit şekilde bölünerek uygulanacağını öngörür.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri, 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun’da düzenlenmiştir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 44. maddesine göre bu günlerde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya bireysel iş sözleşmeleriyle belirlenir. Sözleşmede hüküm bulunmaması halinde, işçinin onayı olmadan bu günlerde çalıştırılması mümkün değildir.

Ücretlendirme ise İş Kanunu’nun 47. maddesinde şu şekilde açıklanmıştır:

“Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak; tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.”

1. Resmi Tatil Gününde Çalışmayan İşçi

Resmi tatile denk gelen haftalarda, resmi tatil gününde çalışmayan personelin haftalık 45 saati hesaplanırken çalışmadığı günler hesaba katılmaz.

Yargıtay’a göre fazla mesai hesabı, işçinin o hafta fiilen çalıştığı saatlerin toplamına göre yapılır. İşçinin çalışmadan geçirdiği resmi tatil günü haftalık çalışma süresi hesabına dahil edilmez.

Bu nedenle, resmi tatil içeren bir haftada fazla mesai hesabı yapılırken:

• O haftanın geri kalan günlerinde fiilen çalışılan saatler toplanır.

• Bu toplam 45 saati aşıyorsa, aşan kısım fazla mesai olarak kabul edilir.

• Fiilen çalışılan süre 45 saati aşmıyorsa, o hafta için fazla mesai alacağı doğmaz.

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin 29.05.2017 tarihli, 2017/8237 Esas ve 2017/12433 Karar sayılı ilamı bu hususu şöyle açıklar:

“Haftalık fazla çalışma hesabında fiilen çalışılmayan gün veya saatlerin dahil edilmesi doğru değildir.”

Dolayısıyla fazla mesai hesabı, sadece fiilen çalışılan saatler üzerinden yapılmalı; çalışılmayan resmi tatil günü için de işçiye o günün ücreti ödenmelidir.

2. Resmi Tatil Gününde Çalışan İşçi

Eğer işçi resmi tatil gününde çalışmışsa, çalıştığı her gün için bir günlük ücreti dışında ek bir günlük ücret daha ödenir.
Yargıtay uygulamasına göre, işçi bir saat dahi çalışsa resmi tatil alacağı bakımından tam gün ücretine hak kazanır.

Fazla mesai hesabında ise şu şekilde işlem yapılır:

• Resmi tatile denk gelen günlerdeki 7,5 saate kadar olan çalışma “resmi tatil ödemesi” olarak değerlendirilir ve haftalık 45 saatin hesabına dahil edilmez.

• Ancak bu sürenin üzerindeki çalışmalar, haftalık çalışma süresine eklenir.

• Eğer haftalık toplam fiili çalışma 45 saati aşıyorsa, aşan kısım fazla mesai olarak değerlendirilir.

3. Uygulama Özeti

Resmi tatil haftasında çalışmayan işçi için:

1. Resmi tatil günü haftalık 45 saat hesabına dahil edilmez.

2. Diğer günlerdeki fiili çalışma süresi toplanır.

3. Bu toplam 45 saati aşarsa, aşan kısım fazla mesai sayılır.

4. Aşmıyorsa fazla mesai ücreti doğmaz.

Resmi tatil haftasında çalışan işçi için:

1. İşçiye, resmi tatilde çalıştığı için 1 günlük ek ücret ödenir.

2. Resmi tatil günündeki 7,5 saate kadar olan çalışma haftalık 45 saatin dışında tutulur.

3. Resmi tatilde 7,5 saati aşan süre ve diğer günlerdeki toplam çalışma 45 saati geçerse, aşan kısım için fazla mesai ücreti ödenir.

Not:
Basın İş Kanunu kapsamında çalışanlar için bu hükümler uygulanmaz; zira basın emekçileri açısından özel düzenlemeler mevcuttur.

DERNEK AVUKATI MUSTAFA ÇINAR