Türk maarif sisteminin John Dewey’in 1924 yılında hazırladığı “Türk Maarifi Hakkındaki Rapor”a göre şekillendiği yaygın kanaattir.

Yaklaşık 90 yıldır köklü bir şekilde değiştirilemeyen Milli Eğitim Bakanlığı’nda uygulanan üç genel amaçtan söz edilmektedir.

Bu üç genel amaç;

1. Öğrenciler okul süresince yabancı dil öğrenmeyecekler; Kızılelma veya İ’lâ-yı Kelimetullah sevdası taşımayacaklar. Başka ülkeleri mümkün olduğunca tanımayacaklar (belirli okullardaki belirli kesimler hariç).

2. Eğitim çağındaki çocukların en zeki en az %10’u, ortaokulun bitiminde tespit edilerek fen liseleri ve seçilmiş okullarda yükseköğretime hazırlanacak. Bunlardan üniversiteye geçenlerin %5 ila %10 kadarı Avrupa’ya, özellikle ABD’ye gönderilecek. Bu bireyler sağlıkçı ve mühendis ihtiyacına katkı sağlamak üzere yetiştirilecek. Felsefe, hukuk, siyasal ve sosyal bilimler gibi alanlara yönlendirilecek çocuklar ise belirli kesimlerden seçilecek ve sayıları sınırlı tutulacaktır.

3. Okullardaki müfredatlar, gereksiz ayrıntılarla doldurulacaktır (İngilizlerin Hint çocuklarına logaritma ezberletmesini hatırlayalım).

Bu genel amaçların resmî olarak açıkça ifade edilmediği doğru olabilir ancak “ağacı meyvesinden tanırız” düşüncesiyle, ortaya çıkan sonuçlara bakarak bu amaçların fiilen var olduğunu söyleyebiliriz.

Bu üç genel amacın gerçekleşmesinde en önemli araçlar LGS ve YKS merkezi sınavlarıdir.                                                                                                                          

Beyin göçünün sonucu olarak mucitlerimiz ABD’de yaşamaktadır. Bu durumda, dünya çapını bırakın, ulusal ölçekte bile fikir, edebiyat, düşünce, sanat ve siyaset adamı yetiştirmek neredeyse hayal olmaktadır.

İstanbul Erkek Lisesi, Galatasaray, Kabataş, Robert College, Koç Lisesi gibi okulların birçok mezunu yurt dışına gitmektedir. Bu ciddi oranların üzerindedir ve çoğu mezun geri dönmemektedir. Özellikle son 10–15 yılda bu oran ciddi şekilde artmıştır. Demek ki Milli Eğitimin yukarıda bahsedilen amaçları, bu dönemde daha da güçlenmiştir.

Bu noktada atılan Maarif Modeli adımı, küçük de olsa yeni bir kapı araladığı için bazı çevrelerce şiddetle eleştirilmektedir.

Ancak asıl sorun, öğretmenlerin bu konuda yeterince eğitilmemiş olması nedeniyle modele direnç göstermeleridir.

Maarif Modeli ile esas yapılması gereken dönüşümler yapılmamıştır. Bir konuya bütüncül yaklaşmadığınız takdirde, yaptığınız reformların ve dönüşümlerin ömrü kısa olur. Neticeleri alınmadan kadük kalırlar.

Bu sebeple LGS ve YKS ya tamamen kaldırılmalı ya da etkisi makul bir seviyeye indirgenmelidir.

Tabii burada asıl düşünmemiz gereken husus; zeki ve başarılı çocuklarımız için neler yapacağız, onları nasıl belirleyeceğiz ve tespit edeceğiz olmalıdır.

Ayrıca, bir başka düşünmemiz gereken önemli husus ise zeki insanlarımızı ülkeye döndürmek için neler yapacağımız olmalıdır. Bu yolda hangi plan ve çalışmalar yapmalıyız bunu düşünmeliyiz.

Bununla birlikte mesleki eğitiminde çok ciddi elden geçirilmeli, mektepli ve alaylılık yönteminin bir arada yürütüldüğü bir sistemin çalışılması gerekmektedir.

Şimdi şu soruyu sormanin zamanı geldi: Bugün uygulanan eğitim sistemi ve ortaya çıkan sonuçlar, bu planın hâlen geçerliliğini koruduğunu gösteriyor mu? Ne dersiniz?

Dipnot:

Mezunların Yurt Dışına Yönelme Oranları

• İstanbul Erkek Lisesi: 2024 yılında mezun olan öğrencilerin %89,74'ü yurt dışındaki üniversiteleri tercih etti.
• Robert Kolej: 2023 yılında mezun olan 199 öğrenciden 132'si (%66) yurt dışında üniversite eğitimi almayı seçti.
• Koç Lisesi: 2023 mezunlarının 240'ından 175'i yurt dışı üniversitelerden kabul aldı; bu öğrencilerin 139'u IB diploması, 36'sı ise MEB diploması ile başvurdu.
• Galatasaray Lisesi: 2023 yılında mezun olan 121 öğrenciden 78'i yurt dışı üniversitelerine yöneldi.
• Kabataş Erkek Lisesi: Son dönemde mezun olan öğrencilerin yaklaşık %60'ı yurt dışında üniversite eğitimi almayı tercih etti.

Mustafa CANITEZ - Eğitim Yöneticisi