Yüzyılları içine alan milyonlarca düşünce, yıllarca yazılan binlerce yazı, ortaya atılan yüzlerce görüş, yapılan onlarca çalışma, bu uğurda ömrünü adayan insanlar, harcanan paralar, verilen emekler, çekilen sıkıntılar… Her şey ama her şey Türk eğitim sisteminin daha nitelikli, daha eşitlikçi, daha anlamlı, daha yeterli, daha özgün olması ve çağa uygun bir hale gelmesi içindi.

Yüzyılları geride bırakarak hızla değişen ve çeşitlenen bir geleceğe hızla yol alırken çağın değiştiğini kabul ederek eğitim sistemimizi yeniden inşa ve milletimizi kadim geçmişimizde olduğu gibi yeniden ihya etmemiz gerektiği hususu, toplumun her kesiminin yakından ilgilendiği ve topyekûn çözümler beklediği hayati bir konu haline gelmiştir.

            İlkokul ile ortaöğretim; ortaöğretim ile üniversiteler arasında kesintisiz bir bağın tesisiyle birlikte modern dünyanın nitelik ve yeterliliklerine cevap verecek bir nesli kısa zamanda yetiştirmemiz, birçok soru ve sorunun gölgesinde çözümlerin aydınlatacağı bir eğitim tasavvurunun umuduyla yeni, güçlü ve kararlı adımlar atmamız artık kaçınılmazdır.

Özellikle aile yılında, ailenin temelde olduğu, toplumun her kademesinin eğitim ekseninde yeniden yapılandırıldığı bir değişim ve dönüşüm, milletimizi eğitimle bütünleşmiş bir kültür havzasının içine alacaktır. Parça parça iyileştirmelerden, kısmi dokunuşlardan, uzun vadelere yayarak dönüştürmelerden ziyade bir bütün halinde yenilenme, eğitimin merkezinde olduğu bir büyük yapılanma bizleri zamanımıza ve belki de ötesine taşıyacaktır.

Şuandaki imkân ve şartlar ışığında imkânsız gibi görülen bu durumun daha önce gerçekleştiğinin birçok canlı örneği vardır. Çünkü diğer milletler biliyorlar ki hangi alan olursa olsun o alanda eğitimli, nitelikli insan yoksa ilerleme de yoktur. Üstelik sadece bilgi de artık tek başına yeterli değildir. Bundan ötürü bu yüzyıl ve sonrası için  ‘‘Eğitim, yalnızca zihinleri değil; vicdanı, iradeyi ve ruhu da eğitmektir.’’ sözünün bilgeliğinde; biz, sadece “bilen” insanı değil; “anlayan” insanı da yetiştirmeliyiz.

Hangi toplumun temeline bakarsak bakalım milletlerin geleceklerinin okul sıralarında şekillendiğini müşahede edebiliriz. Bugün dünyaya yön veren tüm devletler; sanayiden önce, tarımdan önce ve daha birçok önceliklerinden önce insana yatırım yapmışlardır. Kendi eğitim kültür ve sistemlerini oluşturmuşlardır.

Bu düşünce ve gerçeklere de bakarak bu milletin yarını olacak nesilleri için bazı görünmeyen dersleri artık görmek, önlem almaktan öte yeniden kurgulayıp yapılandırmak mecburiyetindeyiz. Yoksa dün olduğu gibi yarın da bazı şeyler için çok geç olabilir!!

Peki nedir bu görünmeyen dersler?

Bugün Türk eğitim sistemi, büyük bir bilgi çağına hazırlanıyor ama unuttuğu çok küçük ama çok derin bir ayrıntı var: insan.

Ruhun Eğitimi ve Empati

Okullarımızda ders çok ama ders alınacak yaşantı az. Çocuklara her şeyi öğretiyoruz ama kendilerini tanımayı değil. Sınavlar, notlar, başarı listeleri… Bir ülkenin geleceği, sınav sonuçlarında değil çocuklarının ruhsal sağlığında ve iç huzurunda saklıdır. Böyle yetişen çocuklar, ‘ben’i değil ‘biz’i yüceltir ve böylece birbirlerine rağmen değil birbirleri için yaşamayı öğrenirler.         

Ezberin Gölgesinde Düşünce Solar

Bugün öğrencilerimiz her şeyi biliyor ama çoğu düşünmeyi bilmiyor. Sistem, doğru cevabı ezberletiyor oysa geleceği değiştirenler, doğru soruyu sorabilenlerdir. “Yanlış yapma korkusu” büyüdükçe merak küçülüyor. Oysa bilimin, sanatın ve ilerlemenin tohumu hatadır. Her yenilik, bir yanlışla başlar.

Dijital Dünyada Kaybolan Vicdan

Yapay zekâ, algoritmalar, sanal başarılar... Ama dijitalleşme, vicdanla dengelenmedikçe tehlikeli bir hız üretir. Ekran parlaklığı, kalbin karanlığını gizlememeli. “Teknoloji, insanı büyütmek için değil; insanlığını korumak için vardır.” Dijital çağda, “bilgili insan” değil; bilge insan yetiştirmek zorundayız.

Değerler Eğitimi: Yaşanmayan Değer, Değer Değildir

Bugün her okulun koridorunda “saygı, sevgi, vefa” yazar ama çocuk bunları hayatta görmüyorsa o kelimeler duvarda kalır. “Bir değeri öğretmenin en güzel yolu, onu yaşamaktır.” Değerler eğitimi, ders değil, iklimdir. Öğrencinin, öğretmeninin merhametini hissettiği, arkadaşının vefasını gördüğü her an - işte o an eğitim gerçekleşmiştir.

Zamanın Eğitimi: Durmayı Öğretmek

Çağ, hızla koşuyor ama insan, hızla tükeniyor. Eğitim artık “daha hızlı” değil, “daha derin” olmalı. Bir çocuğa düşünmeyi öğretmek, koşmayı öğretmekten değerlidir. “Bazen ilerlemenin en bilge yolu, bir adım geri durup düşünmektir.” Zihin koşarken, ruhu dinlendiremeyen sistemler, bilgili ama yorgun nesiller yetiştirir.

Kültürel Hafıza: Kökünü Bilmeyen Dal, Rüzgârda Kırılır

Eğitim evrenselleşmeli evet ama evrensellik, yerli bir kimlikten doğarsa anlamlıdır.
Dilini, destanını, atasözünü, türküsünü bilmeyen bir nesil, kendi medeniyetine yabancılaşır. “Bir milletin geleceği, çocuklarının hafızasında yaşar.” Kültürel hafızayı diri tutmak, sadece tarih öğretmek değil; aidiyet kazandırmaktır.

Son Ders: İnsanı Anlamadan, İnsan Yetiştiremeyiz

Belki de bütün mesele, şu tek cümlede gizli: “Eğitim, insanı insan yapan sanattır.” Gerçek eğitim, sadece kitapta değil; bir öğretmenin bakışında, bir öğrencinin sessiz çabasındadır. Biz o görünmeyen dersleri fark edebilirsek sadece “bilgili” değil, bilge bir toplum olabiliriz. Çünkü bilgi zihinleri doldurur ama bilgelik, kalpleri aydınlatır.

Aileden başlamak üzere…

DANYAL SÜZGÜN - EĞİTİM YÖNETİCİSİ